Wat is gaslighting (verborgen narcisme)

Gaslighting is psychologische manipulatie

Gaslighting is een vorm van psychologische manipulatie waarbij de pleger erop uit is het slachtoffer (tegenstander) mentaal te ontredderen. Dit probeert de pleger te bewerkstelligen door bij het slachtoffer twijfel te zaaien aan het eigen gezonde verstand. De gaslighter zal de werkelijkheid glashard ontkennen, of precies het tegendeel beweren van eerder door hem gedane uitspraken. De term is afkomstig van de titel van het gelijknamig toneelstuk Gaslight (geschreven door de Britse toneelschrijver Patrick Hamilton, 1938) dat meermaals verfilmd is. De term wordt ook gebruikt in wetenschappelijke, psychologische literatuur en in de politieke journalistiek.

Bron: Wikipedia.

Bekend voorbeeld van gasligthing

Robin Stern is een Amerikaanse psychoanalytica die bij cliënten in haar praktijk (en in haar eigen leven) dat patroon vaak zag opduiken. Ze schreef er een boek over, ‘Het Gaslight-effect’ dat intussen ineens volop actueel is. De Amerikaanse president Donald Trump is er namelijk een meester in, in dat gaslighten. Robin Stern haalt een voorbeeld aan: Trump verkondigde dat komiek John Oliver hem had uitgenodigd om te gast te zijn in zijn ‘oersaaie, slecht bekeken programma’ en dat hij dat had geweigerd, ‘Ik zei NEE BEDANKT, zonde van de tijd & energie.’

‘We hébben hem helemaal niet uitgenodigd!’ dacht John Oliver. Maar toen hij het recht probeerde te zetten, gooide Trump er nog een schep bovenop, net zo lang tot John Oliver aan zichzelf begon te twijfelen en ging opzoeken of misschien toch niet iemand van zijn team Trump had uitgenodigd. Dat was niet zo, maar die twijfel is kenmerkend: hij was gegaslight.

Hoe gaat de Gaslighter te werk?

In de aanloop van de relatie kan de Gaslighter enorm charmant zijn, je wordt bedolven met aandacht. Zodra de Gaslighter meent beet te hebben gaat de temperatuur in de relatie schommelen. Het kan ook vanaf het begin erg moeizaam verlopen.

Je partner geeft aan dat hij je zo terugbelt en je ziet dat hij online is en hij belt niet terug. De hele avond zie je dat hij online is maar nog steeds geen reactie. De volgende dag belt hij ook niet negeert je whatsapp bericht en dan komt hij met een excuus waarbij je wilt geloven dat het zo is maar je onderbuikgevoel geeft aan dat het niet klopt.

Jullie spreken af iets leuks te ondernemen en net voor de afspraak belt hij af met een excuus, geen afspraak loopt zoals je gehoopt had, er is altijd gedoe. Keer op keer komt hij te laat, laat je lang wachten zonder te bellen of whatsappen, komt vervolgens met een bos bloemen of een uitnodiging voor een etentje met een stralende lach waardoor je niet meer boos kunt worden. Je kunt niet vertrouwen op zijn woord. Toch weet hij het zo te manipuleren dat wanneer je hierover begint de sfeer onmiddellijk veranderd en is het jouw schuld dat de avond of dag verpest is.

De twijfel aan jezelf slaat toe

Een goed contact met je werkgever, vrienden, buurman of collega kan al gedoe opleveren, het wordt gezien als flirten. Je hebt nog nooit aan het idee van een flirt gedacht, maar de Gaslighter beschuldigt je hiervan waardoor je gaat twijfelen aan je eigen manier van communiceren, bewegen en je houding. Vervolgens kun je hiervoor gestraft worden door genegeerd te worden of eindeloze discussies die jij nooit wint. De Gaslighter vind je naïef, onoplettend en naar hem respectloos waardoor je steeds minder spontaan wordt en je meer gereserveerder opstelt en onopvallend gekleed gaat. Heeft hij gelijk? Je twijfelt steeds vaker.

Compleet eigen waarheid

De Gaslighter heeft altijd gelijk, zijn waarheid is de waarheid geen twijfel mogelijk. hij meent te weten wat jij nodig hebt, hoe je je moet kleden, welke vrienden bij jou passen ( dat worden er steeds minder).  Doordat de Gaslighter een compleet eigen waarheid heeft kan hij nauwelijks betrapt worden op een leugen, iedere werkelijke waarheid gaat langs zijn persoonlijke meetlat. Hierdoor gaat men aan de eigen waarneming twijfelen.

Vervreemding neemt toe

Hoe langer het Gaslighten duurt in de relatie (partner, ouder, werk, vrienden, etc.) hoe meer men vervreemd van zichzelf. Kinderen van gescheiden ouders waarvan er één een Gaslighter is weten niet meer welke ouder te vertrouwen is. Deze kinderen zitten in de knel de reguliere zorg is nog steeds niet bekend met deze vorm van geestelijke mishandeling en manipulatie. Zelfs rechters, advocaten, mediatiors en jeugdzorg weten ze om de tuin te leiden. Hoe slimmer, intelligenter de Gaslighter is hoe meer de mishandeling verborgen blijft waardoor het slachtoffer dubbel kapot gemaakt wordt. Slachtoffer worden van een Gaslighter kan iedereen overkomen.

Je werkgever is een Gaslighter

Wanneer je werkgever een Gaslighter is dan wordt je in het begin geprezen om je inzet. Je ontvangt echter al snel steeds meer kritiek. Ook een uurtje of dag vrij vragen levert enorm veel gedoe op zodat je je schuldig voelt zodra je vrij neemt. Prompt krijg je er extra werk bij waarbij het sommige Gaslight werkgevers werk meegeven in het weekend, onhaalbare deadlines hanteren en je het gevoel geven dat je beter je best moet doen. Je krijgt het gevoel dat je niet voldoet aan zijn of haar norm. Daarnaast kan het zijn dat de andere collega’s tegen je opgezet worden waardoor je alleen komt te staan.

Hoe kom je uit deze spiraal van machtsmisbruik?

Hiervoor heb je een therapeut nodig die op zijn minst bekend is met verborgen narcisme. Het is van belang dat je begrepen voelt, gezien voelt en dat er erkenning is voor wie jij bent. Terugkomen bij jezelf en weer in je kracht komen waarbij je de regie over je eigen leven hebt is essentieel voor je herstel.